1 Inleiding
Met veel genoegen presenteren wij de geactualiseerde versie van de Kostenhandleiding voor Economische Evaluaties in de Gezondheidszorg: Methodologie en Referentieprijzen voor het jaar 2023. Deze handleiding beschrijft de identificatie, meting en waardering van kosten die worden gebruikt in economische evaluaties. De laatste update van de kostenhandleiding werd gepubliceerd in 2015, en sindsdien zijn de referentieprijzen en andere getallen niet meer herzien.
Voor deze actualisatie van de kostenhandleiding hebben we intensief samengewerkt met een uitgebreid projectteam, bestaande uit onderzoekers van ESHPM, iMTA, Trimbos en Universiteit Maastricht, waarbij we specifiek hebben geluisterd naar het verzoek van Zorginstituut Nederland en de gebruikers voor een toegankelijke handleiding. Economische evaluaties bieden inzicht in de kosteneffectiviteit van interventies. Het is van groot belang dat dergelijke evaluaties worden uitgevoerd volgens de geldende richtlijn. In 2023 is door Zorginstituut Nederland, in samenwerking met een externe expertcommissie, een nieuwe richtlijn ontwikkeld voor het uitvoeren van economische evaluaties in de gezondheidszorg. De Kostenhandleiding voor Economische Evaluaties in de Gezondheidszorg vormt een essentieel onderdeel van de richtlijn voor economische evaluaties.2023o? Het doel van de kostenhandleiding is om onderzoekers en beleidsmakers te ondersteunen bij het uitvoeren en beoordelen van kostenonderzoek in economische evaluaties. De kostenhandleiding moet worden gebruikt voor de identificatie, meting en waardering van de kosten. Het gebruik van deze handleiding bevordert de kwaliteit, uniformiteit en standaardisatie van kostenidentificatie, -meting en –waardering binnen economische evaluaties van zorginterventies. De handleiding baseert zich op meest recente literatuur over economische evaluaties en maakt gebruik van actuele standaard rekenwaarden en referentieprijzen. Bovendien sluit de handleiding volledig aan bij de aanbevelingen die zijn opgenomen in de richtlijn voor economische evaluaties in de gezondheidszorg. Deze herziene versie van de kostenhandleiding is ontwikkeld met behulp van feedback van gebruikers en belanghebbenden. We hebben de inhoud van de handleiding herschikt en bijgewerkt om ervoor te zorgen dat het een duidelijke en praktische bron is voor kostenanalyse en berekening. Voor het actualiseren van de referentieprijzen is gekeken naar nieuw beschikbare gegevens. Zo zijn er sinds de publicatie van de kostenhandleiding in 2015 verschillende kostenonderzoeken gepubliceerd in de wetenschappelijke literatuur die relevante informatie bevatten voor de nieuwe kostenhandleiding. Bovendien is voor economische evaluaties vanuit maatschappelijk perspectief inzicht in de kosten in andere sectoren van belang. De inmiddels beschikbare informatie over intersectorale kosten binnen “onderwijs”, en “veiligheid en justitie” is ook opgenomen in deze herziening. Tenslotte is voor een actualisering van de kostenhandleiding gebruik gemaakt van een interactieve webapplicatie. Hiermee ontstaat de mogelijkheid de kostenhandleiding te actualiseren op basis van de meest recente brongegevens.
1.1 Leeswijzer
De inhoudsopgave van de kostenhandleiding 2023 maakt het mogelijk om gericht te zoeken op onderwerpen en specifiek voor zorgeenheden na te gaan op welke wijze de kosten berekend kunnen worden. In hoofdstuk 2 wordt het stappenplan voor kostenonderzoek gepresenteerd. Bij het berekenen van kosten in economische evaluaties worden zeven stappen doorlopen die allen aansluiten op de aanbevelingen die zijn gedaan in de richtlijn voor economische evaluaties in de gezondheidszorg. Er wordt voor elke stap kort beschreven welke uitgangspunten gehanteerd moeten worden, welke methoden ter beschikking staan en welke criteria van belang zijn bij het kiezen van de methodiek. Het stappenplan is weergegeven in een overzichtelijk figuur (zie Figuur 2.1). Delen van dit figuur staan aan het begin van elk hoofdstuk afgebeeld, waarbij de stap die in dat hoofdstuk behandeld wordt is geaccentueerd. Alle volgende hoofdstukken bevatten een praktische beschrijving van bronnen voor de volumemeting en waardering van eenheden. Hoofdstuk 3 is gericht op de kosten binnen de gezondheidszorg. In dit hoofdstuk worden de zorgeenheden, bijvoorbeeld verpleegdagen, en bronnen voor het meten van de volumina (het aantal verpleegdagen), en waardering (bijvoorbeeld kosten per verpleegdag) besproken. In hoofdstuk 4 worden de referentieprijzen voor veel voorkomende zorgeenheden binnen de gezondheidszorg beschreven, evenals de methodologie en bronnen waarop deze gebaseerd zijn. De kosten van patiënten en familie worden gepresenteerd in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 is gewijd aan de meeteenheden en kosten in andere sectoren, te weten productiviteitsverliezen, onderwijs, veiligheid en justitie. Hoofdstuk 7 beschrijft de methodologie van kostprijsonderzoek binnen de gezondheidszorg. Deze methodologie kan worden toegepast wanneer geen referentieprijs beschikbaar is of als de kostprijs van een zorgeenheid naar verwachting hiervan sterk zal afwijken.